Η υψηλή ποιότητα της μαύρης σταφίδας την έκανε περιζήτητη και πολύτιμη στο εξωτερικό.
Πάτρα, Αίγιο, Κόρινθος, Κιάτο, Κατάκολο, Ζάκυνθος, Ληξούρι, Καλαμάτα ήταν τα λιμάνια που γέμιζαν τα πλοία με τη μαύρη σταφίδα.
Τα πρώτα καράβια με την νέα σοδειά και την καλύτερη ποιότητα σταφίδας, τα περίφημα Πριμαρόλια, αναχωρούσαν μέσα σε γιορτές και μουσικές για τα λιμάνια και τις αγορές της Ευρώπης που περίμεναν το πολύτιμο προϊόν. Λίβερπουλ, Λονδίνο, Τεργέστη, Μασσαλία, Άμστερνταμ, Αμβούργο, Οδησσός. Τα λιμάνια της μαύρης σταφίδας υποδέχονταν τον θησαυρό της Ελλάδας, σε ένα άτυπο δίκτυο των θαλάσσιων δρόμων της μαύρης κορινθιακής σταφίδας.
Επιστρέφοντας έφερναν πλούτον και πολιτισμόν από την Εσπερίαν, χρηματοδοτώντας κατά μεγάλο ποσοστό το νεοσύστατο μετεπαναστατικό ελληνικό κράτος, τις υποδομές του, τα λιμάνια και τις πόλεις του, την ευημερία και το μέλλον των κατοίκων.
Σήμερα, πέρα από τα εμπορικά της ταξίδια, η σταφίδα μάς καλεί σε νέους δρόμους έρευνας, μελέτης, καινοτομίας και κατανόησης του πραγματικού θησαυρού που κρύβει μέσα στο ζαρωμένο της κορμί: την διαμόρφωση της ταυτότητας της περιοχής γύρω από τον μύθο της μαύρης σταφίδας.
Ας την ακολουθήσουμε στους Δρόμους της μαύρης σταφίδας, από την Πελοπόννησο στην Ευρώπη και τον κόσμο, από την αρχαιότητα έως σήμερα, έως αύριο.
Το ταξίδι μας με το σύγχρονο Πριμαρόλι του πολιτισμού ξεκινά!
Προϊόν
Η Κορινθιακή (μαύρη) σταφίδα είναι ένα εκλεκτό διαχρονικό προϊόν της Ελλάδας. Γνωστό από την αρχαιότητα, όπου χρησιμοποιείτο και ως φάρμακο, διακινείται στην Ευρώπη εδώ και αιώνες, καταγράφοντας κατά τους δύο τελευταίους αιώνες μια πολύ δυναμική πορεία, πότε στον πλούτο και πότε στην πτώχευση, πότε στον πολιτισμό και πότε στον πόλεμο.
Το εκλεκτό προϊόν παράγεται στην καλύτερη ποιότητά του στη Βόρεια και τη Δυτική Πελοπόννησο, Κορινθία, Αχαΐα, Ηλεία, Μεσσηνία και τα απέναντι νησιά, Ζάκυνθο και Κεφαλλονιά, παλαιότερα και Ιθάκη. Η Κορινθιακή σταφίδα ΠΟΠ Βοστίτσα της Αιγιάλειας είναι η καλύτερη έκδοση της μαύρης σταφίδας, λόγω των ιδιοτήτων του καλλιεργούμενου εδάφους, της ποιότητας των κλημάτων και του τρόπου παραγωγής, που προσδίδουν στο τελικό προϊόν την ιδιαίτερη γεύση, το άρωμα, την πολύ λεπτή επιδερμίδα, την υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, τον ιδιαίτερο χρωματισμό του, απολαμβάνοντας έτσι την υψηλότερη τιμή στην αγορά. Χαρακτηρισμένα εκλεκτά προϊόντα είναι επίσης η Σταφίδα Ζακύνθου ΠΟΠ και η Σταφίδα Ηλείας ΠΓΕ.
Η μεγάλη διατροφική αξία της σταφίδας την κατατάσσει πλέον, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, στην κατηγορία των υπερτροφών (super foods).
Ιστορία
Κορινθιακή σταφίδα / Corinthian currant
Coranto, Goranto, Corauntz, Coranta, Corynto, Corinto, Corintho, Corinthus
currant (n.) 1500, “very small kind of seedless blackish raisin or dried grape, used in cookery and confections,” a shortening of raysyn of Curans (late 14c.) “raisins of Corinth,” with the -s- mistaken for a plural inflection. From Anglo-French reisin de Corauntz. The raisins were exported from southern Greece.
Η Κορινθιακή – μαύρη σταφίδα, πέρα από ένα εξαιρετικό αγροτικό προϊόν μεγάλης διατροφικής αξίας, γνωστό και πολύτιμο ήδη από την αρχαιότητα, είναι το εμπορικότερο διαχρονικά προϊόν της χώρας. Μέσω των εξαγωγών της δημιούργησε πλούτο και πολιτισμό κυρίως κατά τους τελευταίους αιώνες, συνετέλεσε όμως ως μονοκαλλιέργεια στην πτώχευση και την κατάρρευση.
Η ένταξη της καλλιέργειας της μαύρης σταφίδας στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2018 είναι η επίσημη απόδειξη ότι η σταφιδοκαλλιέργεια διαμορφώνει για αιώνες τον συλλογικό βίο των σταφιδοπαραγωγών κοινοτήτων αλλά και το πολιτιστικό τοπίο των περιοχών στις οποίες παράγεται. Η καλλιέργεια της κορινθιακής σταφίδας μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά και συνιστά σημαντικό στοιχείο βιώσιμης ανάπτυξης.
Πολιτισμός
Μάκινα διαλογής σταφίδας
Ένα εργαλείο που αντηχεί ακόμα και σήμερα στις αγροτικές περιοχές, στους αμπελώνες και στα λινά της σταφίδας. Η διαλογή της μαύρης σταφίδας από τη μάκινα έδινε το τελικό προϊόν έτοιμο προς συσκευασία και εξαγωγή, έτοιμο για τα Πριμαρόλια.
Η χειροκίνητη μάκινα, αγροτικό εργαλείο αλλά και μηχανή παραγωγής πλούτου και πολιτισμού.
«Προσοχή εις την Ποιότητα»
Η εικαστική-ηχητική εγκατάσταση μικτής τεχνικής με τίτλο «Προσοχή εις την Ποιότητα» πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Οινοξένεια 2018 – Μάκινα Πολιτισμού».
// Concept //
Μέσα από 3 ειδικά σχεδιασμένα ηχοτοπία, ψηφιακά επεξεργασμένες φωτογραφίες εποχής, αντικείμενα και μια μάκινα διαλογής σταφίδας -το έργο χρησιμοποιεί την μάκινα ως εννοιολογική αφετηρία, ως αισθητηριακή μηχανή γεύσης και πολιτισμού, ως μήτρα δημιουργίας, ώσμωσης και ήχου, ως αφετηρία εντάσεων και δικτύων της μαύρης κορινθιακής σταφίδας της Βοστίτσας που διαπερνούν την προσωπική και συλλογική μνήμη.
// Extended concept //
Το έργο αποτέλεσε μια site-specific εικαστική παρέμβαση στις παλιές σταφιδαποθήκες στο λιμάνι του Αιγίου και συγκεκριμένα στην σταφιδαποθήκη Τσίτσα (πρώην Πετρόπουλου). Οι αποθήκες και η παραλιακή ζώνη του Αιγίου υπήρξαν μεγάλης σημασίας χώροι κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα, με την φημισμένη σταφίδα Αιγιάλειας (Vostizza) να ξεκινάει το ταξίδι της για τα μεγάλα λιμάνια του εξωτερικού. Η παραγωγική περίοδος εξαγωγής της μαύρης κορινθιακής σταφίδας με το όνομα Πριμαρόλια αποτέλεσε έναν ετήσιο εορταστικό θεσμό για την Αχαΐα (Αιγιάλεια, Πάτρα). Στην κρίση του 1893 το σταφιδικό ζήτημα υπήρξε ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας της χρεωκοπίας του Ελληνικού κράτους επί Χαρίλαου Τρικούπη, με το γνωστό «..Δυστυχώς επτωχεύσαμεν».
«Προσοχή εις την Ποιότητα»
// Credits //
Σύλληψη-Δημιουργία: Βασίλης Ψαρράς
Περιγραφή: Εικαστική-ηχητική εγκατάσταση μικτής τεχνικής
Διαστάσεις: Μεταβλητές
Έτος: 2018
Έκθεση: Παρουσιάστηκε στο κοινό στις 19 – 21 Αυγούστου 2018 (Αίγιο, Ελλάδα)