Γενικά
Ο Οργανισμός Πριμαρόλια ΑΜΚΕ συστήθηκε το 2019, κεφαλαιοποιώντας την προηγούμενη δραστηριότητα και συνεργασία των στελεχών του, με στόχο την δημιουργία και εφαρμογή μίας στρατηγικής περί ολιστικής προσέγγισης της ζώσας κληρονομιάς/μνήμης/ταυτότητας. Η στρατηγική περιλαμβάνει μία σειρά δράσεων της σύγχρονης πολιτιστικής και δημιουργικής βιομηχανίας, με όρους βιωσιμότητας, αυθεντικότητας και ψηφιακής τεχνολογίας, όπως:
α) Καταγραφή: Δράσεις έρευνας, μελέτης, καταγραφής, τεκμηρίωσης, ψηφιοποίησης, δημόσιας διάθεσης στοιχείων.
β) Συνέργειες: Κινητοποίηση/δικτύωση κοινοτήτων, φορέων, περιοχών. Συνεργασίες με φορείς, μνημόνια συνεργασίας με πανεπιστημιακά ιδρύματα.
γ) Ανάδειξη: Ταυτότητα/branding και ενημερωτικό υλικό. Ποικίλες εκδηλώσεις ενημέρωσης και σύγχρονης πολιτιστικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Θεματικά και πρωτότυπα φεστιβάλ – landmark events. Εκπαιδευτικά προγράμματα/εργαστήρια. Δημοσιεύσεις, ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια, διαλέξεις, αναγνωρίσεις, βραβεύσεις.
δ) Επανάχρηση-αξιοποίηση υποδομών: Σύγχρονες δραστηριότητες σε διατηρητέα/εμβληματικά κτήρια, οικισμούς και αρχαιολογικούς χώρους.
ε) Εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων.
στ) Ένταξη στοιχείων σε ευρετήριο ΑΠΚ και Cultural routes.
Έχει εφαρμοστεί στα στοιχεία ΑΠΚ: Μαύρη σταφίδα, Τσακώνικος χορός, Υφαντική τέχνη Γερακίου, Λιαστός οίνος Μαλβαζία, Τσακώνικη υφαντική κ.ά. αντικείμενα και θεματολογίες.
Στόχοι μεθοδολογία της στρατηγικής
Στόχος της στρατηγικής είναι η ανάδειξη περιοχών και αντικειμένων ισχυρού ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος, η διαφύλαξη και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και η ενίσχυση της τοπικής συνοχής και των τοπικών κοινοτήτων, και τελικά η ενίσχυση της ιστορικής, πολιτιστικής και τουριστικής ταυτότητας των τόπων, υπό την θεώρηση «ένα μέλλον που πατά στο παρελθόν».
Η στρατηγική βασίζεται σε μια συγκεκριμένη μεθοδολογία, η οποία εφαρμόζεται με τις σχετικές προσαρμογές κατά περίπτωση. Ξεκινά από την αρχική αναγνώριση του αντικειμένου και της θεματικής και ξεδιπλώνει τον σχεδιασμό και τις δράσεις της, χτίζοντας σε βάθος χρόνου σταθερά αποτελέσματα. Εστιάζει στην έρευνα και τεκμηρίωση αρχειακού υλικού από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, την έρευνα αφηγητών και καταγραφή προφορικών ιστοριών, την εξεύρεση εμβληματικών χώρων προς αξιοποίηση και την αξιοποίηση της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας και της σύγχρονης πολιτιστικής βιομηχανίας.
Βασικό στοιχείο είναι η συνομιλία και η συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες, ώστε το αποτέλεσμα να είναι «κοινό προϊόν» και να υποστηριχθεί και στο μέλλον.
Η μεθοδολογία περιλαμβάνει τις εξής ενότητες και επί μέρους δράσεις:
α) Καταγραφή-τεκμηρίωση:
- Ιστορική-βιβλιογραφική έρευνα και μελέτη.
- Έρευνα, ψηφιοποίηση και τεκμηρίωση αρχείων.
- Δημιουργία ομάδων έρευνας και ομάδων προφορικής ιστορίας ΟΠΙ, έρευνα αφηγητών και καταγραφή προφορικής ιστορίας. Παραδείγματα: ΟΠΙ-ΜΑΣ Ομάδα Προφορικής Ιστορίας για τη Μαύρη Σταφίδα, ΟΠΙ Τσακωνιάς.
- Δημόσια διάθεση στοιχείων με δημιουργία ιστοχώρων, ψηφιακών συλλογών και αποθετηρίων.
β) Συνέργειες:
- Κινητοποίηση και δικτύωσης κοινοτήτων, φορέων, περιοχών.
- Συνεργασίες με εξειδικευμένους φορείς.
- Μνημόνια συνεργασίας με πανεπιστημιακά ιδρύματα.
- Εκπαιδευτικά προγράμματα/εργαστήρια μαθητών και ενηλίκων.
γ) Ανάδειξη και εξωστρέφεια:
- Δημιουργία ταυτότητας/branding και ενημερωτικού υλικού.
- Ποικίλες εκδηλώσεις ενημέρωσης, ημερίδες, συνέδρια.
- Σύγχρονη πολιτιστική και καλλιτεχνική δημιουργία πάνω στην πολιτιστική κληρονομιά (έργα και εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, ιστορικές εκθέσεις, animation, παραστάσεις, ηχητικοί περίπατοι, διαδραστικά παιχνίδια).
- Θεματικά και πρωτότυπα φεστιβάλ – landmark events, όπως (ενδεικτικά): Φεστιβάλ Πριμαρόλια, Φεστιβάλ Μελιτζάzz Λεωνιδίου, Malvasia Festival Μονεμβασιάς, Estella Festival Παραλίου Άστρους, Εν Συρμώ – Γιορτές του Οδοντωτού, Οινοξένεια Αιγιαλείας κ.ά.
- Εκπαιδευτικά προγράμματα/εργαστήρια.
- Δημοσιεύσεις, ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια, διαλέξεις, αναγνωρίσεις, βραβεύσεις.
δ) Επανάχρηση-αξιοποίηση υποδομών:
- Δημιουργία σύγχρονων δραστηριοτήτων σε διατηρητέα/εμβληματικά κτήρια, παραδοσιακούς οικισμούς, αρχαιολογικούς χώρους. Ενδεικτικά: αρχοντικά, πυργόσπιτα, σταφιδαποθήκες, μοναστήρια, παλαιά σχολεία – Αίγιο, Πάτρα, Λεωνίδιο, Νεμέα, Τεγέα, κάστρο Παραλίου Άστρους, κάστρο Μονεμβασιάς.
ε) Εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων μέσω αναπτυξιακών προγραμμάτων (LEADER), επιχορηγήσεων (ΥΠΠΟ, Δήμοι, Περιφέρειες) και χορηγιών.
στ) Ένταξη στοιχείων σε ευρετήριο ΑΠΚ και Cultural routes, όπως η προς ένταξη (Φάση Β’) του στοιχείου «Λιαστός οίνος Μαλβαζία», η υποστήριξη ένταξης του στοιχείου «Τσακώνικος χορός», η ένταξη του Malvasia Myth στην πολιτιστική διαδρομή Iter Vitis του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Η πρωτοτυπία σε αυτή την προσπάθεια έγκειται στην εξωστρέφεια και τους τρόπους αξιοποίησης των ερευνητικών δράσεων, της μελέτης και της προετοιμασίας: αφορά την διοργάνωση πολιτιστικών δράσεων και φεστιβάλ που είναι περισσότερο «ανοιχτά» και εμπνέονται από τον διάλογο μεταξύ του τοπικού και του παγκόσμιου, διευρύνουν τους πολιτιστικούς ορίζοντες του κοινού και σχεδιάζονται μέσα από ένα πρίσμα διεπιστημονικής και διακαλλιτεχνικής προσέγγισης. Οι εκδηλώσεις αφορούν άμεσα την διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία συνδέεται με την έννοια της βιωσιμότητας και προϋποθέτει την δημιουργική συνέχιση των πολιτιστικών παραδόσεων προς όφελος της κοινότητας, χωρίς όμως να χρειάζεται να αλλοιωθεί ο τοπικός τους χαρακτήρας και η αυθεντικότητά τους.
Εφαρμογές της στρατηγικής
Πολλές οι εφαρμογές της στρατηγικής ως σήμερα, σε διάφορα στοιχεία και περιοχές. Κυριότερες εξ αυτών, σχετιζόμενες με στοιχεία ΑΠΚ:
- Μαύρη σταφίδα (στοιχείο ΑΠΚ «Η καλλιέργεια της μαύρης (κορινθιακής) σταφίδας», 2018): Δημιουργία ΑΜΚΕ Πριμαρόλια (2019), δημιουργία θεματικού Φεστιβάλ Πριμαρόλια (υλοποίηση 5 χρόνια. 2019-2024), δημιουργία Ομάδας Προφορικής Ιστορίας ΟΠΙ-ΜΑΣ, έρευνα αφηγητών, καταγραφή συνεντεύξεων, έρευνα αρχείων και συλλογών, ψηφιοποίηση τεκμηρίων, δημιουργία και δημόσια διάθεση αποθετηρίου, δράσεις ψηφιακού πολιτισμού, ψηφιακές περιηγήσεις στις εκθέσεις των φεστιβάλ, εκπαιδευτικά πακέτα και προγράμματα για μαθητές και ενηλίκους, εκθέσεις σύγχρονης τέχνης (5 συνολικά, σε κάθε φεστιβάλ Πριμαρόλια), σταθερές συνεργασίες με μεγάλα φεστιβάλ όπως ADAF, Animasyros, Miden festival.
- Τσακώνικος χορός (στοιχείο ΑΠΚ «Τσακώνικος χορός», 2015): Συμβολή στις ενέργειες ευαισθητοποίησης και προετοιμασίας εγγραφής του (2014), δημιουργία εντύπων, εκδηλώσεων, διαρκής ενασχόληση, παρουσιάσεις και μαθήματα στο φεστιβάλ Μελιτζάzz Λεωνιδίου (2011-σήμερα), ειδική θεματική στο Μελιτζάzz 2017 «Λαβύρινθος» και υλοποίηση του «μεγαλύτερου τσακώνικου χορού» (1.301 χορευτές). Παράλληλη ανάλογη ενασχόληση με την υπόλοιπη τσακώνικη κληρονομιά (διάλεκτος, υφαντική, αρχιτεκτονική, γαστρονομία, ανθρωπογενές περιβάλλον).
- Υφαντική Γερακίου (στοιχείο ΑΠΚ «Η υφαντική τέχνη για τη δημιουργία κιλιμιών στον όρθιο αργαλειό στο Γεράκι Λακωνίας», 2019): Μελέτη και δημιουργία πρότασης επετειακών δράσεων (Ελλάδα 2021), αρχικός σχεδιασμός και υποστήριξη του Πολιτιστικού Συλλόγου Γερονθρών για την δημιουργία της «Πειραματικής Δομής Διδασκαλίας της Υφαντικής Τέχνης» στο Γεράκι Λακωνίας (2021), δημιουργία ταυτότητας, κειμένων και υλικού προβολής του εγχειρήματος (2022-2023).
- Λιαστός οίνος Μαλβαζία (στοιχείο προς ένταξη – Β’ φάση, 2024): Δημιουργία διεθνούς έργου συνεργασίας Malvasia myth (2018, LEADER). Δημιουργία ταυτότητας και ψηφιακών υποδομών, δράσεις ενημέρωσης/δικτύωσης, δημιουργία θεματικού Malvasia Festival Monemvasia (2023), ένταξη στην πολιτιστική διαδρομή Iter Vitis. Διεύθυνση Malvasia Myth Network. Συγγραφή και υποβολή Δήλωσης Πρόθεσης και Δελτίου Στοιχείου ΑΠΚ.
Άλλες εφαρμογές της στρατηγικής:
- Φεστιβάλ Πριμαρόλια, 2019-2024 | Σύλληψη, σχεδιασμός, καλλιτεχνική διεύθυνση και υλοποίηση Φεστιβάλ πριμαρόλια. Υλοποίηση σε διαφορετικά σημεία κάθε χρόνο (Αίγιο, Πάτρα, Ζάκυνθος.
- Φεστιβάλ Μελιτζάzz Λεωνιδίου, 2011-2024 | Τσακώνικη κληρονομιά. Σύλληψη, σχεδιασμός, καλλιτεχνική διεύθυνση και υλοποίηση Φεστιβάλ Μελιτζάzz.
- Malvasia Festival Monemvasia, 2023 | Σύλληψη, σχεδιασμός, καλλιτεχνική διεύθυνση και υλοποίηση του διεθνούς Malvasia Festival.
- Φεστιβάλ Οινοξένεια – Τοπία και γεύσεις της Αιγιαλείας, 2016-2018 | Αμπελοοινική παράδοση Αιγιαλείας. Σχεδιασμός, καλλιτεχνική διεύθυνση και υλοποίηση του Φεστιβάλ Οινοξένεια για τα έτη 2016-2018.
- Φεστιβάλ Εν συρμώ – Γιορτές του Οδοντωτού, 2016-2018 | Οδοντωτός Διακοπτού-Καλαβρύτων. Σύλληψη, σχεδιασμός, καλλιτεχνική διεύθυνση και υλοποίηση Φεστιβάλ Εν συρμώ.
- The Mechanism – Kythera Antikythera festival. Σχεδιασμός Φεστιβάλ με αφορμή τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Πιλοτική παρουσίαση το 2023, υλοποίηση το 2024.
- Αμπελοοινική παράδοση Νεμέας. Συντονισμός και υλοποίηση έργου αναβάθμισης, ανάδειξης και προβολής. Σεμινάρια και ημερίδες. Οινική σήμανση περιοχής Νεμέας. Σχεδιασμός και δημιουργία του Κέντρου Προβολής Οίνου Νεμέας «Φλιάσιο Μέλαθρο». Δημιουργία cluster αμπελουργών-οινοποιών ΕΝ.Ο.Α.Ν. και τεχνική διεύθυνση. Σχεδιασμός και υλοποίηση Φεστιβάλ «Μεγάλες Μέρες της Νεμέας» 2006.
- Χορωδίες και Φιλαρμονικές Πελοποννήσου. Συμμετοχή στον σχεδιασμό και την υλοποίηση προγράμματος ενίσχυσης και ανάδειξης των Χορωδιών και Φιλαρμονικών της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Σχεδιασμός, καλλιτεχνική επιμέλεια και συντονισμός πολιτιστικών εκδηλώσεων «Φεστιβάλ Πελοποννήσου». (2013-2015).
- Αρχείο Τσακωνιάς. Σχεδιασμός και δημιουργία ιστοχώρου, ανάρτηση αρχειακού υλικού του Συλλόγου (2015).
- Φάμπρικα Πολιτισμού Λεωνιδίου. Συμμετοχή στην μετατροπή του παλαιού εργοστασίου σε σύγχρονο πολυχώρο και μουσείο. Δράσεις σήμανσης, ανάδειξης και προβολής. Δημιουργία ταυτότητας, υλικού προβολής και ιστοχώρου (2014-2015).
- Επέτειος 200 ετών ελληνικής επανάστασης 2021. Σχεδιασμός και υλοποίηση δράσεων για τους φορείς:
-
- Ίδρυμα «Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου», TEMES S.A. (Costa Navarino). Εικαστική/πολιτιστική προσέγγιση και ανάδειξη του εγχειρήματος «Προορισμός Πελοπόννησος (Μοριάς 21: Στα χνάρια της Ιστορίας)».
- Δήμος Αιγιαλείας. Δημιουργία ταυτότητας και οπτικοακουστικού υλικού.
- Δήμος Καλαμάτας. Εκπόνηση επιχειρησιακού σχεδίου, δημιουργία ταυτότητας και οπτικοακουστικού υλικού, σχεδιασμός και συντονισμός υλοποίησης εμβληματικών δράσεων, δημιουργία ιστοχώρου και υλικού προβολής, μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη Ψηφιακού μουσείου.
- Περιφέρεια Πελοποννήσου. Εκπόνηση επενδυτικού σχεδίου «Μοριάς. Τόπος ηρώων» και μελετών υλοποίησης έργων.
- Επίδαυρος – Βίωμα. Αναβάθμιση/επέκταση Γιορτής Αγροτουρισμού Επιδαύρου (2023).
- Ελληνικός γαστρονομικός πολιτισμός (Γεύσεις Ελλήνων εκλεκτές). Σχεδιασμός και συντονισμός έργου περί της ελληνικής γαστρονομίας και του πολιτισμού της γεύσης.
Συνεργασίες και δικτύωση
Από το 2019 ο οργανισμός Πριμαρόλια έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο συνεργασιών με διεθνείς και εγχώριους πολιτιστικούς οργανισμούς, φορείς και ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Μνημόνια συνεργασίας ενεργά
- Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου – Τμήμα Παραστατικών και Ψηφιακών Τεχνών
- Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο – Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Δημόσια ιστορία» (ΠΜΣ-ΔΙΣ)
- Πανεπιστήμιο Πατρών – Τμήμα Διοίκησης Τουρισμού
Συνεργασίες
α) Δημόσιοι φορείς
- Υπουργείο Πολιτισμού (αιγίδες και επιχορηγήσεις δράσεων)
- ΓΑΚ – Γενικά Αρχεία του Κράτους Αθηνών, Αχαΐας, Αιγίου, Ζακύνθου
β) Ακαδημαϊκά ιδρύματα:
- Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου – Σχολή Καλών Τεχνών
- InArts – Εργαστήριο Διαδραστικών Τεχνών Ιονίου Πανεπιστημίου
- Slade School of Fine Art – UCL University College London
- University of the Arts London
- Kingston University London
- Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
- Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας
γ) Πολιτιστικοί φορείς
- ADAF – Athens Digital Arts Festival
- Animasyros International animation festival
- Μηδέν Video art festival
- Βιβλιοθήκη της Βουλής
- Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
- Ένωση Προφορικής Ιστορίας
- Μουσείο Τύπου ΕΣΗΕΠΗΝ (Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Πελοποννήσου-Ηπείρου-Νήσων), Πάτρα