Το Φεστιβάλ Πριμαρόλια αποτελεί μια αφετηρία σύγχρονου πολιτισμού με έμφαση στις συγκλίσεις σύγχρονης τέχνης, ιστορικής έρευνας και ταυτότητας τόπου. Με έδρα του το Αίγιο Αχαΐας, συνιστά την ετήσια προβολή των διατομεακών δράσεων πολιτισμού του ομώνυμου οργανισμού Πριμαρόλια, με κεντρικό γεγονός την διεθνή έκθεση σύγχρονης τέχνης και μια σειρά πολιτιστικών γεγονότων και δράσεων (δημιουργικά εκπαιδευτικά εργαστήρια, γεύση, κινηματογράφος, θέατρο, μουσική, roundtables πολιτιστικής στρατηγικής, προφορική ιστορία). Έμπνευση και αφορμή, o τόπος, η ιστορία και ο πολιτισμός της μαύρης σταφίδας, αυτού του διαχρονικά πολύτιμου προϊόντος τόσο της Αιγιαλείας όσο και της χώρας.
Ένα Φεστιβάλ αλληλένδετο με το ταξίδι, τα ευρωπαϊκά λιμάνια και την επικοινωνία.
Το 2019 η θεματική του ήταν ο καρπός/seed, το 2020 οι κινητικότητες/mobilities και το 2021 τα δίκτυα/networks. Οι ετήσιες θεματικές συνιστούν αφετηρίες για ποικίλες μορφές πολιτιστικών δράσεων και συνεργασιών.
/ Διεθνής έκθεση σύγχρονης τέχνης /
Η διεθνής έκθεση σύγχρονης τέχνης μέσα από μια σειρά επιμελητικά σχήματα προσκαλεί σημαντικούς εικαστικούς καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό με σκοπό να εμπνευστούν από τον τόπο, τις ιστορίες, τον πολιτισμό και τα ταξίδια της μαύρης σταφίδας δημιουργώντας πρωτότυπα τοποειδικά έργα σύγχρονης τέχνης. Η ετήσια καλλιτεχνική πράξη και επιμελητική έρευνα γύρω από θεματικές όπως ο καρπός, η θάλασσα, οι κινητικότητες, τα δίκτυα και η προφορική ιστορία, αναδεικνύουν διακαλλιτεχνικές και διεπιστημονικές συνεργασίες μεταξύ φορέα, καλλιτεχνών, ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και πολιτιστικών οργανισμών. Αξιοσημείωτα παραδείγματα αποτελούν οι εκθέσεις των ετών:
με προσκεκλημένους καλλιτέχνες από την Ελλάδα, την Μ. Βρετανία, την Ιταλία, αναπτύσσοντας σημαντικές καλλιτεχνικές συνεργασίες και διεπιστημονικές αιγίδες με ακαδημαϊκά ιδρύματα (Slade UCL, Kingston University, University of the Arts London, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ΕΑΠ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) και πολιτιστικούς οργανισμούς (Βιβλιοθήκη της Βουλής, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Athens Digital Arts Festival, Ινστιτούτο Γκαίτε, Γαλλικό Ινστιτούτο).
Παράλληλα με τις υπόλοιπες δράσεις πολιτισμού, υποδεχόμαστε σχολεία και μαθητές στα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, φυτεύοντάς τους τις έννοιες της τέχνης, του σύγχρονου πολιτισμού και της ιστορίας της μαύρης σταφίδας. Αξιοσημείωτα παραδείγματα, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του 2019 που φιλοξένησε 1.100 μαθητές από σχολεία της Αιγιάλειας, δημιουργώντας μια διάχυση δημιουργίας και γνώσης στην τοπική κοινωνία. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ παρουσιάζονται ποικίλες δράσεις (roundtables, ημερίδες) που σχετίζονται με την Προφορική Ιστορία, έρευνα και ψηφιοποίηση σταφιδικών αρχείων, μια ακόμα σημαντική πτυχή του φορέα σε συνεργασία με τον Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το ΕΑΠ, τη Βιβλιοθήκη της Βουλής τα ΓΑΚ Αθήνας και Αιγίου, φθάνοντας στην δημιουργία Ομάδας Προφορικής Ιστορίας για τη Μαύρη σταφίδα (ΟΠΙ-ΜΑΣ).
Το Φεστιβάλ Πριμαρόλια αποτελεί μια εξωστρεφή αφετηρία από την φύση του – δημιουργούμε το Πριμαρόλι σύγχρονου πολιτισμού του 21ου αιώνα, ένα ιδεατό καράβι που κουβαλά στα αμπάρια του την ιστορική, κοινωνική και πολιτιστική κληρονομιά της καλλιέργειας της μαύρης σταφίδας, αυτή που την ενέγραψε το 2018 στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
/ Το κτίριο και η τοποθεσία /
2019 – 2020
Από το 2019, το Φεστιβάλ αναδεικνύει με νέους υβριδικούς τρόπους τον καλλιτεχνικό, πολιτιστικό, ιστορικό και κοινωνικό αντίκτυπο των ταξιδιών της μαύρης σταφίδας. Τα δύο πρώτα χρόνια λειτουργίας του (2019-20) το Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε στο παραλιακό μέτωπο του Αιγίου, ανοίγοντας και ενεργοποιώντας ένα εμβληματικό κτίριο σταφιδαποθήκης ως κόμβο σύγχρονου πολιτισμού και εξωστρέφειας. Η παλιά πετρόκτιστη σταφιδαποθήκη του 1900, ανακαινισμένη, με συνολική επιφάνεια 3.000 τ.μ., αποτέλεσε ευγενική παραχώρηση της Θ. Κανελλόπουλος – Γ. Κριτσωταλάκης ΑΕΒΕ προς το φεστιβάλ
Το κτήριο είναι μεγάλης καλλιτεχνικής σημασίας, καθώς χρησιμοποιήθηκε και από τον σκηνοθέτη Θεόδωρο Αγγελόπουλο στην ταινία του «Μελισσοκόμος» ως Σινέ Πάνθεον, καταγράφοντας χαρακτηριστικές εικόνες με τον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι και τη Νάντια Μουρούζη έξω από το κτήριο. Ως σκηνικό για τις ταινίες του «Θίασος» και «Μελισσοκόμος» ο Αγγελόπουλος χρησιμοποίησε όλη την παραλιακή ζώνη του Αιγίου.
Το κτίριο των εκδηλώσεων για τα έτη 2019-20 αποτελεί ευγενική παραχώρηση της Θ. Κανελλόπουλος – Γ. Κριτσωταλάκης ΑΕΒΕ.
2021
Για το 2021 και μετά από συνολικά τρία χρόνια παρουσίας, διαμορφώνοντας μια ριζοσπαστική ταυτότητα στις συνδέσεις της σύγχρονης τέχνης και της ιστορικής μνήμης της μαύρης σταφίδας, ο οργανισμός Πριμαρόλια κάνει το επόμενο βήμα σε έναν νέο χώρο. Λίγο πριν την συμπλήρωση των 100 χρόνων από την ίδρυση της Χαρτοποιίας Αιγίου ενεργοποιεί για το Φεστιβάλ Πριμαρόλια 2021 τον πρώην κήπο της, έναν τόπο ατμοσφαιρικό με ιδιαίτερη μνήμη και συμμετρία, μέρος ενός από τα μεγαλύτερα εργοστάσια παραγωγής χαρτιού στα Βαλκάνια (1927). Δικτυώνει νήματα, έργα τέχνης, προφορικές ιστορίες και νέες συνεργασίες.
2019 – 2020
Από το 2019, το Φεστιβάλ αναδεικνύει με νέους υβριδικούς τρόπους τον καλλιτεχνικό, πολιτιστικό, ιστορικό και κοινωνικό αντίκτυπο των ταξιδιών της μαύρης σταφίδας. Τα δύο πρώτα χρόνια λειτουργίας του (2019-20) το Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε στο παραλιακό μέτωπο του Αιγίου, ανοίγοντας και ενεργοποιώντας ένα εμβληματικό κτίριο σταφιδαποθήκης ως κόμβο σύγχρονου πολιτισμού και εξωστρέφειας. Η παλιά πετρόκτιστη σταφιδαποθήκη του 1900, ανακαινισμένη, με συνολική επιφάνεια 3.000 τ.μ., αποτέλεσε ευγενική παραχώρηση της Θ. Κανελλόπουλος – Γ. Κριτσωταλάκης ΑΕΒΕ προς το φεστιβάλ
Το κτήριο είναι μεγάλης καλλιτεχνικής σημασίας, καθώς χρησιμοποιήθηκε και από τον σκηνοθέτη Θεόδωρο Αγγελόπουλο στην ταινία του «Μελισσοκόμος» ως Σινέ Πάνθεον, καταγράφοντας χαρακτηριστικές εικόνες με τον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι και τη Νάντια Μουρούζη έξω από το κτήριο. Ως σκηνικό για τις ταινίες του «Θίασος» και «Μελισσοκόμος» ο Αγγελόπουλος χρησιμοποίησε όλη την παραλιακή ζώνη του Αιγίου.
Το κτίριο των εκδηλώσεων για τα έτη 2019-20 αποτελεί ευγενική παραχώρηση της Θ. Κανελλόπουλος – Γ. Κριτσωταλάκης ΑΕΒΕ.
2021
Για το 2021 και μετά από συνολικά τρία χρόνια παρουσίας, διαμορφώνοντας μια ριζοσπαστική ταυτότητα στις συνδέσεις της σύγχρονης τέχνης και της ιστορικής μνήμης της μαύρης σταφίδας, ο οργανισμός Πριμαρόλια κάνει το επόμενο βήμα σε έναν νέο χώρο. Λίγο πριν την συμπλήρωση των 100 χρόνων από την ίδρυση της Χαρτοποιίας Αιγίου ενεργοποιεί για το Φεστιβάλ Πριμαρόλια 2021 τον πρώην κήπο της, έναν τόπο ατμοσφαιρικό με ιδιαίτερη μνήμη και συμμετρία, μέρος ενός από τα μεγαλύτερα εργοστάσια παραγωγής χαρτιού στα Βαλκάνια (1927). Δικτυώνει νήματα, έργα τέχνης, προφορικές ιστορίες και νέες συνεργασίες.
/ H αφορμή: Ο 19ος αιώνας ως αφετηρία /
Η ιστορία του νεότερου ελληνικού κράτους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μαύρη σταφίδα, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά και πολιτιστικά. Ιδίως, ο 19ος αιώνας έχει δικαίως χαρακτηριστεί, από οικονομικής οπτικής, ως «ο αιώνας της σταφίδας». Κατά τον 19ο αιώνα, κάθε χρόνο στις αρχές του Σεπτέμβρη, πόλεις όπως το Αίγιο, η Πάτρα, o Πύργος, η Ζάκυνθος και η Καλαμάτα αποχαιρετούσαν τα πρώτα καράβια με τη νέα σοδειά και την καλύτερη ποιότητα μαύρης σταφίδας, τα περίφημα π ρ ι μ α ρ ό λ ι α.
Τα πλοία αναχωρούσαν μέσα σε γιορτές και μουσικές για τα λιμάνια της Τεργέστης, της Μασσαλίας, του Άμστερνταμ, του Λονδίνου, της Οδησσού, του Αμβούργου για τις αγορές της Ευρώπης που αδημονούσαν για το πολύτιμο προϊόν. Επιστρέφοντας έφερναν «πλούτον και πολιτισμόν από την Εσπερίαν» (Μπόλης, 2019), χρηματοδοτώντας κατά μεγάλο ποσοστό το νεοσύστατο μετεπαναστατικό ελληνικό κράτος. Ας φανταστούμε την έννοια πριμαρόλια «ως μια ετήσια διαδικασία εξωστρέφειας, παραγωγής, επικοινωνίας και ταξιδιού – το πρώτο καράβι, την καλύτερη ποιότητα» (Ψαρράς, 2021).
Κατά τον Μεσαίωνα, Βοστίτσα (Vostizza) ήταν η επίσημη ονομασία του Αιγίου, λέξη σλάβικης προέλευσης που σήμαινε η πόλη των Κήπων, εξαιτίας των εκτεταμένων περιβολιών μέσα και έξω από αυτήν. Σήμερα, η εκλεκτή μαύρη σταφίδα της Αιγιάλειας είναι προϊόν Π.Ο.Π. με την ονομασία Κορινθιακή Σταφίδα Βοστίτσα – Vostizza και ακόμα εξάγεται σχεδόν ολόκληρη η παραγωγή της στις αγορές της Ευρώπης.
2019 |
2020 |
2021 |
2019 |
2020 |
2021 |
/ Διοργάνωση /
/ Υποστήριξη – Συνδιοργάνωση /
/ Υπό την αιγίδα και υποστήριξη /
